Para Prezydencka w Markowej

18-03-2016

17 marca br. w podłańcuckiej Markowej miała miejsce uroczystość otwarcia pierwszego Muzeum Polaków Ratujących Żydów w czasie II wojny światowej. Wydarzenie Honorowym Patronatem objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda, który wraz małżonką przybył do Markowej. Poświęcenia muzeum dokonali przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski arcybiskup Stanisław Gądecki oraz metropolita przemyski arcybiskup Józef Michalik, który odczytał również list z pozdrowieniami papieża Franciszka. Naczelny rabin Polski Michel Schudrich w wejściu do muzeum umieścił mezuzę. Swoje przemówienia wygłosili: Anna Azari, ambasador Izraela w Polsce, Anna Stupnicka-Bando, prezes Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata oraz prezydent Andrzej Duda, który przybliżył historię życia i śmierci rodziny Ulmów i podkreślił odwagę bohaterów, którzy zginęli za wolność Polski.

Kilka godzin wcześniej w uroczystości w łańcuckim pałacu Prezydent Andrzej Duda wręczył odznaczenia państwowe osobom, które wykazały się szczególnym bohaterstwem w czasie II wojny światowej, ratując Żydów.
Odznaczeni zostali:
za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom podczas II wojny światowej, za wybitne zasługi w obronie godności człowieczeństwa i praw ludzkich
KRZYŻEM KOMANDORSKIM ORDERU ODRODZENIA POLSKI
1. Maria AUGUSTYN wraz z rodziną przyjęła do swego domu małżeństwo Henę i Oskara Olinerów.
2. Leokadia KIELER wraz rodziną ukrywała rodzeństwo Mojżesza, Icka i Blimę Katzów oraz Majera Blau
3. Anna SZUBRYCHT wraz rodzicami ukrywała dwóch żydowskich uciekinierów Joszuę i Józefa Guzików
4. Eugeniusz SZYFNER wraz z rodzicami udzielił schronienia rodzinie Zuckerbrodtów oraz Jankielowi Hellerowi
5. Eugeniusz SZYLAR wraz z rodziną przyjął do swojego domu rodzinę Weltzów - Miriam z dziećmi Mońkiem, Abrahamem, Reśką oraz Arona z żoną Shirley i synem Leonem
6. Andrzej WOŹNY Wraz z rodzicami ukrywał rodzinę Kornreichów
KRZYŻEM KOMANDORSKIM ORDERU ODRODZENIA POLSKI - pośmiertnie
7. Julia BARNAŚ- siostra Frydolina, Franciszka HAPOŃSKA- siostra Gertruda,Balbina PIECZARA- siostra Seweryna - Siostry Frydolina, Gertruda i Seweryna w szpitalu w Gorlicach udzielały pomocy chorym Żydom.
8. Franciszek BELNIAK - Franciszek Belniak wraz z rodziną ukrywał 10-cio osobową rodzinę Eigerów. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 14 stycznia 1943 r.
9. Helena BENISZ - Helena Benisz wspólnie z mężem Janem pomagała żydowskiej rodzinie Honigwachs
10. Zofia i Walerian BOMBOWIE - Zofia i Walerian Bomba w swoim domu w Szklarach ukrywali Aleksandra Metza
11. Zofia BRODA, Helena KIELAR, Antoni i Dorota SZYLAROWIE - Antoni i Dorota Szylarowie oraz ich córki Zofia Broda i Helena Kielar w swoim domu ukrywali rodzinę Weltzów - Miriam z dziećmi Mońkiem, Abrahamem, Reśką oraz Arona z żoną Shirley i synem Leonem.
12. Mikołaj CHANAS - Mikołaj Chanas wraz z rodziną ukrywał w swoim domu trzech żydowskich uciekinierów - Banka Lwa oraz Eliasza Marguliesa z bratem. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 28 marca 1943 r.
13. Feliks CIOŁKOSZ - Feliks Ciołkosz wraz z mieszkańcami wsi Kozłówek udzielał pomocy grupie około 40 Żydów. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 3 lipca 1943 r.
14. Helena i Jan CWYNAROWIE -Państwo Helena i Jan Cwynarowie zaopiekowali się żydowskim dzieckiem Abrahamem Izaakiem Segalem
15. Franciszek DWOJAK - Franciszek Dwojak wraz z rodziną ukrywał sześcioosobową rodzinę Schwimmerów z Tarnowa. Za udzieloną pomoc został rozstrzelany w 1943 r.
16. Józef FĄFARA - Józef Fąfara wraz z mieszkańcami wsi Kozłówek, Markuszowa i Oparówki udzielał pomocy grupie około 40 Żydów. Za udzieloną pomoc został rozstrzelany 3 lipca 1943 r.
17. Andrzej FENCZAK - Andrzej Fenczak wraz z rodziną dał schronienie pięciu Żydom wśród nich trzyosobowej rodzinie Iresów.
18. Józefa i Franciszek FLORKOWIE- Józefa i Franciszek Florkowie od 1941 r. opiekowali się 11-letnim Marianem Reichem
19. Katarzyna i Michał GERULOWIE - Katarzyna i Michał Gerulowie udzielili schronienia siedmiu osobom pochodzenia żydowskiego. Za udzielaną pomoc zostali rozstrzelani w 1944 r.
20. Franciszek GNIEWEK - Franciszek Gniewek dostarczał do rzeszowskiego getta żywność rodzinie Schipperów
21. Katarzyna, Stanisław i Tadeusz GWIZDAKOWIE - Katarzyna i Stanisław Gwizdakowie wraz z synem Tadeuszem od 1942 r. do końca okupacji ukrywali sześcioro Żydów uciekinierów z rzeszowskiego getta
22. Wiktor JADERNY - Wiktor Jaderny od początku okupacji wspierał ludność żydowską Mielca, wysyłał paczki żywnościowe do obozu pracy dla Żydów
23. Maria, Franciszek i Stanisław KAZANOWSCY - Maria i Franciszek Kazanowscy wraz z synem Stanisławem w swoim domu ukrywali rodzeństwo Gellerów oraz Dawida Nehmer
24. Stefania KĄDZIELAWA-siostra Czesława, Zofia LISZKA- siostra Serapiona, Marcjanna ŁĄCZNIAK- siostra Ambrozja, Julia MIKOŚ- siostra Chrystiana, Zofia ŚLIWKA- siostra Atanazja - Siostry Czesława, Serapiona, Ambrozja, Chrystiana i Atanazja na przełomie 1942 i 1943 r. w Dominikowicach ukrywały na terenie klasztoru Sabinę Honigwachs, która uciekła z getta w Gorlicach
25. Helena i Jan KOSZYKOWIE- Helena i Jan Koszykowie w swoim domu udzielali czasowego schronienia oraz dożywiali Popiela i Duweta Bodensteinów
26. Michał KRUK - Michał Kruk udzielał pomocy członkowi Żydowskiego Związku Robotniczego "Bund" Aleksandrowi Hirschbergowi. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 6 września 1943 r.
27. Józef LASKA - Józef Laska zajmował się wyrabianiem i dostarczaniem fałszywych dokumentów dla osób ściganych przez gestapo. Organizował przerzuty Polaków i Żydów na Węgry
28. Anna i Ludwik NIEMCOWIE - Państwo Anna i Ludwik Niemcowie udzielali pomocy Popielowi i Duwetowi Bodensteinom
29. Stanisław OPAROWSKI - Stanisław Oparowski wraz z mieszkańcami wsi Kozłówek, Markuszowa i Oparówki udzielał pomocy grupie około 40 Żydów. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 3 lipca 1943 r.
30. Ksiądz Andrzej OSIKOWICZ - Ksiądz Andrzej Osikowicz jako proboszcz i dziekan dekanatu drohobyckiego wydawał Żydom metryki chrztu oraz chrzcił i ukrywał dzieci żydowskie
31. Ksiądz Jan PATRZYK - Ksiądz Jan Patrzyk wspólnie z rodziną uratował żydowską dziewczynkę Judytę Eisenberg
32. Balwina PIECUCH i Stanisław PYREK* - Balwina Piecuch wraz z synem Stanisławem w czasie okupacji uratowali 11-letniego Samuela Olinera z Bielanki
33. Józef PIETRZYKOWSKI - Józef Pietrzykowski udzielał pomocy Żydom, którym dostarczał fałszywe dokumenty i przewoził ich w bezpieczne miejsca. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 28 sierpnia 1942 r.
34. Aleksandra PIRGA - Aleksandra Pirga wraz z mieszkańcami wsi Kozłówek, Markuszowa i Oparówki udzielała pomocy grupie około 40 Żydów. Za udzielaną pomoc została rozstrzelana 3 lipca 1943 r.
35. Maria i Józef PRUCHNIEWICZOWIE - Maria i Józef Pruchniewiczowie w swoim domu ukrywali 4-osobową rodzinę żydowską małżeństwo Yehuda i Treana Lieb Bloum z córką Reizel oraz ich krewnego Mosze Kuflika. Za udzielaną pomoc Józef Pruchniewicz został rozstrzelany w marcu 1944 r.
36. Maria PYKA - Maria Pyka w czasie okupacji pomogła żydówce Sali Erenreich oraz jej dwuletniej córce Marii
37. Maria i Stanisław RADZIKOWIE - Maria i Stanisław Radzikowie w czasie okupacji niemieckiej przechowywali Salomeę, Rozalię i Annę Wymisner, Jakuba Hoffmana oraz Rebe Urysia z Moszczenicy. Za udzielaną pomoc Stanisław Radzik został rozstrzelany 30 września 1943 r., Jego Żona Maria zmarła 26 stycznia 1944 r. po dotkliwym pobiciu.
38. Roman SEGELIN - Roman Segelin wraz z rodziną udzielał czasowego schronienia Helenie Kamienieckiej z dziećmi. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany wiosną 1944 r.
39. Anna i Antoni SKROBACZOWIE - Anna i Antoni Skrobaczowie pomagali doraźnie prześladowanej przez Niemców rodzinie Dörflerów. Ukrywali w swoim domu wnuka Benziona Dörflera Abrahama Izaaka Segala
40. Janina SOKOŁOWSKA - Janina Sokołowska współpracowała z Radą Pomocy Żydom "Żegota", dostarczała żywność i lekarstwa więźniom getta w Nowym Sączu. Ukrywała w swoim domu dwie Żydówki
41. Władysława i Władysław STERKOWICZOWIE - Władysława i Władysław Sterkowiczowie w piwnicy swojego domu ukrywali sześciu miejscowych Żydów, którzy uciekli z getta. Byli to Szymon Kracer, Hesztek Rott, Mira Hoffman, Rozalia Hoffman, Fraga Berek i Moniek Mendel
42. Marian SZAFRANIEC - Marian Szafraniec zajmował się wyrabianiem i dostarczaniem fałszywych dokumentów osobistych dla osób ściganych przez gestapo m.in. zaopatrzył w taką kenkartę prof. Hugo Steinhausa.
43. Julia TWARDZIK - Julia Twardzik wraz z rodzicami ukrywali dziewięcioro Żydów z Jedlicza i Krosna - Leibę i Leję Lermanów z dwójką dzieci, Chawę Lambek z córką, Menasze Najmana, Hersza Friesa oraz Irenę Roschandler
44. Anastazja TYLAWSKA - Anastazja Tylawska w czasie okupacji pomagała Lejbie Joskowi z Męciny Wielkiej. Za udzielaną pomoc została rozstrzelana 26 stycznia 1944 r.
45. Kunegunda i Szymon WALĄGOWIE oraz Helena WOJTAS - Kunegunda i Szymon Walągowie wraz z córką Heleną w czasie okupacji ukrywali czasowo trzech Żydów
46. Leon WANATOWICZ - Leon Wanatowicz w prowadzonej przez siebie restauracji zatrudniał żydowskich muzyków. W 1944 r. przyjął pod swój dach Żydówkę Helenę Frachowicz i jej bliskich
47. Filip i Władysław WĄSOWSKI - Filip Wąsowski wraz z synem Władysławem w swoim domu ukrywali siedmiu Żydów
48. Maria i Piotr WĘGLOWSCY - Maria i Piotr Węglowscy od jesieni 1942 r. do sierpnia 1944 r. ukrywali dwóch uciekinierów z dębickiego getta - Neszka i Szlomo Taubów.
49. Piotr ZAGÓRSKI - Piotr Zagórski wraz z mieszkańcami wsi Kozłówek, Markuszowa i Oparówki udzielał pomocy grupie około 40 Żydów. Za udzielaną pomoc został rozstrzelany 3 lipca 1943 r. za wybitne zasługi w pielęgnowaniu pamięci i upowszechnianiu wiedzy o Polakach ratujących Żydów podczas II wojny światowej
KRZYŻEM KAWALERSKIM ORDERU ZASŁUGI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
50. Abraham Izaak SEGAL za zasługi w pielęgnowaniu pamięci i upowszechnianiu wiedzy o Polakach ratujących Żydów podczas II wojny światowej, za zaangażowanie w tworzenie Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej
ZŁOTYM KRZYŻEM ZASŁUGI
51. Urszula NIEMCZAK
52. Bogdan ROMANIUK
SREBRNYM KRZYŻEM ZASŁUGI
53. Mateusz SZPYTMA 

 

Specjalne wydanie Wydarzeń TV Łańcut poświęcone otwarciu Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. rodziny Ulmów w Markowej, które odbyło się 17 marca 2016 r. W uroczystościach w Markowej i  Łańcucie wziął udział m.in. prezydent RP Andrzej Duda, który w łańcuckim Zamku wręczył ponad 50 odznaczeń państwowych dla osób zasłużonych dla ratowania Żydów z pogromu II wojny światowej.

Galeria zdjęć z wydarzenia dostępna pod adresem:

http://www.powiat-lancut.com.pl/galeria-zdjec/muzeum-polakow-ratujacych-zydow-im-rodziny-ulmow-w-markowej-,4.html